Pierwsze próby ożywienia działalności opozycyjnej na Łotwie miały miejsce w 1986 r. Prawdziwy przełom nastąpił dwa lata później, gdy powołano Front Ludowy oraz początkowo mniej popularny Narodowy Ruch Niepodległościowy. Coraz więcej uczestników gromadziły manifestacje na rzecz niepodległości. Największą był zorganizowany wspólnie z Litwinami i Estończykami „żywy łańcuch” 23 sierpnia 1989, przypominający światu konsekwencje paktu Ribbentrop–Mołotow.

18 marca 1990 r. przeprowadzono wolne wybory do Rady Najwyższej Łotewskiej SRR. Dwie trzecie głosów otrzymała proniepodległościowa koalicja stworzona przez Front Ludowy. 4 maja parlament przyjął deklarację „O przywróceniu niepodległości Republiki Łotewskiej”. Mimo, iż zakładała ona stopniowe uniezależnianie się od Moskwy, prezydent ZSRS Michaił Gorbaczow wydał dekret o nieważności tej deklaracji. Działania na rzecz niepodległości starała się paraliżować liczna mniejszość rosyjska. Relacje z nią do dziś stanowią poważny problem.

Ostatnią próbę utrzymania Łotwy w ZSRS władze sowieckie podjęły w styczniu 1991. Najpierw jednostki OMON zajęły kilka strategicznych budynków, w tym główną drukarnię prasy i siedzibę MSW. Po ataku armii sowieckiej na Litwę setki tysięcy ludzi zgromadziły się 13 stycznia 1991 r. w Rydze. W mieście wzniesiono barykady, by powstrzymać atak. W walkach zginęło sześć osób. Po nieudanym zamachu stanu w Moskwie 6 września 1991 r. władze ZSRS uznały niepodległość Łotwy oraz Litwy i Estonii.

Ostatni rosyjscy żołnierze opuścili Łotwę w 1995 r., dziewięć lat później kraj przystąpił do NATO i UE.